Mity żydowskie - Lilith, Samael, Szatan, Wąż

 

Post ten w całości stanowić będzie tłumaczenie fragmentów książki "Tree of Souls: The Mythology of Judaism", zawierającej w sobie 670 mitów żydowskich wraz z ich objaśnieniami i odwołaniem do źródeł z których pochodzą. Książkę w wersji elektronicznej (niestety wyłącznie w języku angielskim) można przeczytać w całości pod adresem: https://archive.org/details/TreeOfSoulsTheMythologyOfJudaismSchwartzHoward2004
Jest on również kontynuacją poprzedniego, zawierającego mity o Księciu Ciemności, Lucyferze i Szatanie.

->Mit 174: Samael i Lilith
Samael i Lilith zrodzili się jako jedno, na obraz Adama i Ewy, którzy również zostali stworzeni jako jedno. Tak więc Lilith jest partnerem Samaela. Oboje urodzili się o tej samej godzinie, spleceni ze sobą. Ale Ashmedai, król demonów, ma jako swoją partnerkę Lilith Młodszą. Ta Lilith ma postać pięknej kobiety od głowy do talii, ale od pasa w dół płonie ogień. Samael stał się wyjątkowo zazdrosny o Ashmedai z powodu Lilith Młodszej, co bardzo ucieszyło Lilith Młodszą, ponieważ przede wszystkim usiłuje ona wszcząć wojny, zwłaszcza wojnę między sobą a matką. Z Ashmedai i Lilith urodził się wielki książę w niebie, który rządzi ponad osiemdziesięcioma tysiącami niszczycielskich demonów. Nazywa się Alefpeneasz, a jego twarz płonie z wściekłości. Gdyby został stworzony w całości, świat zostałby natychmiast zniszczony.
Samael (jedno z imion Szatana) i Lilith reprezentują negatywne męskie i żeńskie strony „Sitra Ahra”, Drugiej Strony. Są złym lustrzanym odbiciem Boga i Szechiny. Są tak spleceni ze sobą, że porównani są do sposobu, w jaki Adam i Ewa zostali stworzeni mężczyzną i kobietą jednocześnie, jeden po drugim. Mówi się, że tutaj urodzili demonicznego księcia o imieniu Alefpeneasz, wcielenie zła.

->Mit 438: Szatan na górze Moria
Podczas gdy Abraham i Izaak podróżowali drogą na górę Moria, Szatan ukazał się Abrahamowi jako stary człowiek i zapytał go, dokąd idzie. Abraham odpowiedział „modlić się”. Starzec zapytał: „Dlaczego więc niesiesz drewno, ogień i nóż?”. Abraham odpowiedział: „Możemy spędzić tam dzień lub dwa i zabijemy zwierzę, ugotujemy je i zjemy”. „Starcze” powiedział Szatan, "Oszalałeś? Zamierzasz zabić syna, który został ci dany w wieku stu lat! A jutro, kiedy to zrobisz, Bóg powie ci, że jesteś mordercą, winnym przelania krwi twojego syna". Abraham powiedział: „Nadal będę Mu posłuszny”. I Abraham odwrócił się od Szatana.
Widząc, że nie może przekonać Abrahama, Szatan ukazał się Izaakowi pod postacią młodego człowieka i powiedział: „Biegnij teraz, ratuj swe życie. Twój stary ojciec oszalał i zamierza cię poświęcić. Wszystkie te wspaniałe rzeczy, które przygotowała twoja matka będą dziedzictwem Ismaela”. Ale Izaak odmówił mu uwagi i kontynuował podróż z ojcem. Kiedy Szatan zobaczył, że Abraham i Izaak go zignorowali, zamienił się wielką rzekę leżącą na ich drodze. Abraham wszedł do wody, która sięgała mu do kolan. „Pójdź za mną”, powiedział. Gdy dotarli do środkowego strumienia, woda sięgała im aż do szyi. W tej chwili Abraham zawołał do Boga, a Bóg skarcił Szatana, rzeka wyschła i stali na suchym lądzie.

Ten midrasz opiera się na założeniu, że Bóg i Szatan założyli się o gotowość Abrahama do poświęcenia Izaaka, podobnie jak założyli się w prologu Hioba. Bóg wierzy, że Abraham dokona wszystkiego, co mu nakaże, w tym ofiary z Izaaka. Szatan stara się powstrzymać Abrahama. Najpierw Szatan przybiera postać starego, potem młodego człowieka, a potem rzeki blokującej im drogę, lecz wszystkie trzy próby zawodzą.
Jednym ze sposobów patrzenia na ten midrasz jest to, że pozwala on rabinom wyrazić przez usta Szatana swoje wątpliwości co do nakazu Boga wobec Abrahama. To, co Szatan mówi Abrahamowi i Izaakowi, ma sens i odzwierciedla rabiniczne niedowierzanie na rozkaz Boga Abrahamowi poświęcenia Izaaka. Ponieważ tych wątpliwości nie można wyrazić bezpośrednio, są one wyrażane pośrednio przez umieszczenie ich w ustach Szatana.
Tego rodzaju wątpliwości można również znaleźć w innych midraszach, takich jak tępe wymiany zdań między Abrahamem i Izaakiem, o których mowa w „Ner ha-Hayim” i „Yalkut Shim'oni” 1:101 - „Izaak powiedział do Abrahama: „Mój ojcze, co mi robisz?”. Abraham odpowiedział „Zamierzam wypełnić wolę Twego Stwórcy.” Izaak powiedział „Co powiesz mojej starej biednej matce?”. Odpowiedział „Powiem jej, że Izaak został zabity”. „Zabijesz ją i będziesz winny jej śmierci” powiedział Izaak. „Zamiast tego, kiedy mnie spalisz, zanieś moje prochy mojej matce, być może znajdzie w nich pocieszenie”. „Tak się stanie” - powiedział Abraham.

->Mit 444: Śmierć Sary
Niektórzy twierdzą, że Szatan przybył do Sary, gdy Abraham i Izaak byli na górze Moria, i pokazał jej wizję Abrahama z nożem uniesionym nad Izaakiem. A gdy Sara zobaczyła tę straszną wizję, krzyczała, dusiła się i zmarła z udręki.
Inni mówią, że Szatan przybył do Sary pod postacią Izaaka. Gdy zapytała, co jego ojciec mu zrobił, Izaak powiedział jej, że Abraham zabrał go na szczyt wysokiej góry, zbudował ołtarz i rozłożył drewno na opał. Związał Izaaka na szczycie ołtarza i wziął nóż, aby go zabić. A gdyby Bóg mu nie powiedział: „Nie podnoś ręki przeciw chłopcu” (Rdz 22:12), byłby już zabity. I nawet zanim Szatan, przebrany za Izaaka, skończył mówić, dusza Sary odeszła.
Śmierć Sary jest opisana na początku Genesis 23. Nie ma bezpośredniego odniesienia do związania Izaaka w Genesis 22, ale jedna z rabinicznych metod interpretacji jest podana dla śmierci Sarah w Genesis 23, rozumiano ją jako związaną z wiązaniem Izaaka. W Księdze Rodzaju 22 nie ma wzmianki, że Abraham poinformował Sarę o swoich planach poświęcenia syna, a szok związany z nauką może sam w sobie być wystarczający, aby ją zabić. Tutaj Szatan jest odpowiedzialny za ujawnienie Sarze planów Abrahama, pokazując jej okropną wizję Izaaka przywiązanego do ołtarza i Abrahama, który ma zamiar wbić w niego nóż. Alternatywna wersja sugeruje, że po powrocie Izaaka powiedział matce, co się stało, a to spowodowało, że jej dusza odeszła. W obu przypadkach to związanie Izaaka jest odpowiedzialne Mit za śmierć Sary.

->Mit 565: Szatan i wąż
Szatan powiedział wężowi: „Powstań i przyjdź do mnie. Powiem ci coś, co będzie ci dobrze służyć”. Wąż przyszedł do niego, a Szatan powiedział: „Mówi się, że jesteś mądrzejszy od wszystkich innych zwierząt. Żadne z was nie jest równe podstępne. Właśnie dlatego przyszedłem cię zobaczyć”.
Teraz wszystkie dzikie bestie, łącznie z wężem, przychodziły wielbić Adama każdego poranka. Pewnego poranka Szatan poszedł z nimi i powiedział do węża: „Czemu czcisz Adama? Istniałeś, zanim on istniał. Powinien cię czcić. Przyjdź, powstań. Pozwól nam wyrzucić Adama z Ogrodu”. Wąż powiedział: „Jak możemy go wyrzucić z Ogrodu?”. Szatan powiedział: „Będziesz dla mnie lirą, a ja wymówię słowa przez twoje usta, abyś mógł pomóc”. Potem Szatan przybrał postać anioła i zaczął wychwalać Boga anielskimi frazami. Ewa uklękła pod ścianą i wysłuchała jego modlitw. Kiedy na niego spojrzała, zobaczyła go na podobieństwo anioła, ale kiedy znów na niego spojrzała, nie było go widać.
Następnie Szatan wezwał węża, aby był jego rzecznikiem, a wąż przyszedł do Ewy i powiedział: „Czy jesteś Ewą?”. "Tak, jestem". „Co robisz w ogrodzie?”. „Bóg umieścił nas tutaj, aby strzec ogrodu”. „A jesz z drzew w Ogrodzie?”. „Tak” powiedziała Ewa. „Jemy je wszystkie, z wyjątkiem jednego drzewa pośrodku. Bóg nakazał nam, byśmy nie jedli z niego, abyśmy nie umarli”. „Nie, nie umrzesz”, powiedział Szatan. „Ale kiedy zjecie z jego owoców, wasze oczy się otworzą i staniecie się podobni do Boga, znając dobro i zło. Bóg was oszukał, gdy powiedział, aby ich nie jeść. Spójrzcie na chwałę otaczającą drzewo”.
A kiedy Ewa podniosła wzrok i ujrzała otaczające ją wielką chwałę, powiedziała: "Drzewo podoba mi się przed oczyma, ale boję się. Jeśli się nie boisz, przynieś mi owoc, a ja go zjem, bym mogę wiedzieć, czy twoje słowa są prawdziwe czy nie".
Następnie Szatan zmusił Ewę do złożenia przysięgi, że jeśli zje owoc z drzewa, podzieli się nim z Adamem. Następnie wąż przyniósł ją do drzewa i opuścił gałęzie drzewa na ziemię. Kiedy je przytrzymywał, Ewa zebrała trochę owoców i zjadła je. Kiedy Szatan to zobaczył, kazał wężowi zejść z drzewa i ukryć się w Ogrodzie.

W większości interpretacji historii Upadku wąż jest identyfikowany jako Szatan. W tym micie wąż służy jako ustnik Szatana. Ta wersja zmienia sporo szczegółów biblijnych, w tym pewne negocjacje między Ewą a wężem na temat warunków, w jakich zjadłaby owoc. Ewa boi się zebrać owoc i prosi węża, aby zrobił to za nią. Zamiast tego wąż spuszcza drzewo na ziemię, ułatwiając jej zbieranie owoców, co robi. Niechęć Ewy występuje również w midraszach, w których najpierw gryzie tylko skórkę owocu, a gdy nic się nie dzieje, zjada resztę owocu. Zauważ, że przysięga, którą Szatan zmusza Ewę, byłaby pierwszą przysięgą, złożoną raczej Szatanowi niż Bogu.

Adnotacja: oryginalny artykuł został napisany przeze mnie w dniu 13 maja 2020r i wszelkie jego kopie również są mojego autorstwa.